پشت پرده پذیرش آتش‌بس جدید غزه از سوی آمریکا و صهیونیست ها

به رغم استمرار جنگ در نوار غزه، تلاش های مربوط به آتش بس از سوی میانجیگران نیز همچنان ادامه دارد. در این راستا، دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد که اسرائیل شروط لازم برای نهایی ‌کردن آتش ‌بس ۶۰ روزه را که طی آن طرفین برای پایان دادن به جنگ تلاش خواهند کرد، پذیرفته است. 

مقامات اسرائیلی گفته‌ اند که آماده ‌سازی ‌های لازم برای تصویب توافق آتش‌بس انجام شده و یک هیئت آماده می‌شود تا در صورت پاسخ مثبت حماس، در مذاکرات غیرمستقیم تحت میانجیگری قطر و مصر شرکت کند. همچنین قرار است نخست وزیر رژیم صهیونیستی بنیامین نتانیاهو در سفر خود واشنگتن با ترامپ درباره آتش بس جنگ غزه گفت وگو کرده و امید می رود که توافق نهایی خود را با آتش بس اعلام دارد. 

این در حالی است در روزهای اخیر، اسرائیل حملات خود علیه غزه را شدت بخشیده و صدها نفر را در غزه به شهادت رسانده است. از زمان فروپاشی آتش‌بس قبلی در ماه مارس، بیش از ۶۰۰۰ نفر در غزه به شهادت رسیده‌اند و بحران انسانی نیز تشدید شده است.

بر اساس گزارش وزارت بهداشت غزه، جنگ اسرائیل در غزه تاکنون بیش از ۵۷۰۰۰ فلسطینی را به شهادت رسانده، بیشتر جمعیت بیش از دو میلیونی این منطقه را چندین بار آواره کرده، از طریق محاصره شدید باعث گرسنگی گسترده شده و بخش زیادی از این سرزمین را به ویرانه تبدیل کرده است.

موضع جنبش حماس

منابع نزدیک به حماس پیشتر اعلام کرده بودند که رهبران این جنبش به پذیرش آتش‌بس پیشنهادی در غزه نزدیک شده ‌اند، اما خواهان تضمین‌های محکم‌تری هستند که هرگونه توقف حملات رژیم صهیونیستی به پایان دائمی جنگ ۲۰ ماهه منجر شود. 

حماس با انتشار بیانیه‌ای در روز جمعه 13 تیرماه 1404 اعلام کرد که در حال مشورت با گروه‌های فلسطینی درباره طرح پیشنهادی ارائه ‌شده توسط میانجی ‌گران است و تصمیم نهایی را پس از پایان این رایزنی‌ ها اعلام خواهد کرد. 

به دنبال آن، منابع خبری از موافقت حماس با طرح جدید آتش بس در شامگاه جمعه خبر داده اند. جنبش جهاد اسلامی هم موافقت خود را با طرح جدید اعلام کرد، اما خواستار تضمین هایی برای موفقیت آن شده است. 

شایان ذکر است پیش از این حماس سه شرط مطرح کرده بود: 

- بازگشت به مدل توزیع کمک‌ های بشردوستانه قبلی است که به اعتقاد آنها به حماس اجازه می‌دهد تا کنترل ورود کالاها به نوار غزه را دوباره به دست گیرد.

- در باره اتفاقات پس از پایان آتش‌بس ۶۰ روزه، در حالی که اسرائیل معتقد است که پایان دوره بدون توافق، امکان از سرگیری جنگ را فراهم می‌کند، حماس اصرار دارد که آتش‌بس حتی بدون توافق نهایی تمدید شود.

- تاکید بر نقشه عقب‌نشینی نظامی اسرائیل از نوار غزه، بدین معنا که حماس خواستار عقب ‌نشینی واضح و ملموس از مناطقی است که ارتش اسرائیل در نوار غزه آن را اشغال کرده است.

مفاد طرح جدید آتش بس

در باره جزئیات طرح جدید آتش بس گفته می شود قرار است ۸ اسیر زنده اسرائیلی در روز اول آزاد شوند و دو اسیر زنده دیگر در روز پنجاهم توافق آزاد می‌شوند. جسد ۱۸ اسیر اسرائیلی هم در سه مرحله آزاد می‌شود و در مقابل تعداد زیادی از زندانیان فلسطینی که در بند رژیم صهیونیستی هستند آزاد می شوند. طبق برآوردها حداقل ۵۰ گروگان اسرائیلی در غزه هستند که گمان می ‌رود حداقل ۲۰ نفر از آنها زنده باشند. از دیگر مفاد طرح جدید، ایجاد نقشه راهی جهت اداره نوار غزه می باشد که البته جزئیات آن هنوز معلوم نیست.

همچنین طبق توافق پیشنهادی جدید برای آتش بس، ارتش اسرائیل از محور موراگ در جنوب نوار غزه عقب نشینی خواهد کرد و جریان کمک‌های انسانی به نوار غزه را افزایش خواهد داد. ظاهرا پیشرفت قابل توجهی در رسیدن به توافق حاصل شده است، هر چند هنوز اختلاف نظر‌هایی در مورد شرایط توقف جنگ و دامنه عقب نشینی نظامی اسرائیل وجود دارد. 

این پیشنهاد اساساً طرح قبلی استیو ویتکاف با برخی اصلاحات است. در واقع، اسرائیل متعهد به پایان جنگ نشده، بلکه متعهد به گفت‌ و‌گو در مورد پایان جنگ شده و مذاکرات در مورد دامنه عقب نشینی نظامی اسرائیل از غزه و استقرار نیرو‌های آن در آینده همچنان ادامه دارد.

مطابق روند گذشته، دو کشور مصر و قطر نقش مهمی در مذاکرات و توافق جدید دارند و دوحه به طور خاص سعی کرده است نگرانی ‌های حماس در مورد مفاد پیشنهاد قبلی را رفع کند. از طرف آمریکا نیز ویتکاف نماینده ویژه ترامپ در خاورمیانه مامور پیگیری طرح جدید آتش بس و اقناع رژیم صهیونیستی جهت پذیرش آن می باشد. 

نقش میانجی‌ها ارائه تضمین‌هایی برای مذاکرات جدی جهت پایان دادن به جنگ در طول دوره آتش بس خواهد بود و اگر در مدت ۶۰ روز توافق برای پایان جنگ حاصل نشود، می‌توان این مدت را تمدید کرد. 

دورنما

با توجه به ناکامی طرح های آتش بس در ادوار گذشته که عمدتا به دلیل سنگ اندازی های دولت افراطی بنیامین نتانیاهو بوده است؛ موفقیت طرح جدید نیز در هاله ای از ابهام قرار دارد. اما نکته قابل توجه آن است که واشنگتن به دنبال اعلام آتش بس جنگ 12 روزه با جمهوری اسلامی ایران، در ایجاد آتش بس در نوار غزه به تکاپو افتاده است. 

بر این اساس می توان چنین تحلیل کرد که ناکامی آمریکا و اسرائیل در حملات خود علیه ایران موجب بازنگری در محاسبات و معادلات منطقه ای شده و روی مقاومت و به ویژه ایران حساب تازه ای گشوده اند. 

بر مبنای این تحلیل، احتمال موفقیت طرح جدید آتش بس و اجرایی شدن آن بالا ارزیابی می شود؛ خصوصا آنکه نتانیاهو در داخل پس از ضربات سختی که از سوی ایران متحمل شده، جایگاه خوبی ندارد و فشارها برای پایان دادن به جنگ غزه و آزادی گروگان های باقیمانده بر او افزایش یافته است. 

از طرفی، تداوم مقاومت فلسطین در نوار غزه به رغم موج سنگین حملات و محاصره کامل این منطقه و تشدید بحران انسانی؛ از دیگر عواملی است که موجب تن دادن آمریکا و اسرائیل به آتش بس شده است. خلاصه آنکه پدیده مقاومت به عنوان یک گفتمان ریشه دار در منطقه تبدیل به خار چشم دشمنان و مانع تحقق پروژه های رویایی آنان همچون نظم نوین منطقه ای شده و به ویژه پس از جنگ 12 روزه، ناچار به عقب نشینی شده اند.