آینده روابط ترکیه و رژیم صهیونیستی پس از تحولات سوریه

به رغم آنچه در برخی محافل و اظهار نظر‌ها در خصوص همکاری گسترده میان ترکیه و اسرائیل در معادلات و تحولات سیاسی منطقه گفته می‌شود، همواره طی دو دهه گذشته تنش‌های فزاینده‌ای میان رهبران آنکارا و تل آویو وجود داشته است. این روند بعد از عملیات طوفان الاقصی به مراتب تشدید شد؛ به طوری که جنایات رژیم صهیونیستی علیه مردم مظلوم غزه و لبنان، اعتراض گسترده و چندجانبه دولت ترکیه را به دنبال داشت.
با آغاز بحران سوریه و ورود اسرائیل به جنوب سوریه و حمایت از گروه‌های کُرد سوری که آنکارا آنها را تهدیدی جدی برای امنیت خود می‌داند، تنش و تضاد منافع و مواضع میان دو بازگیر مدیترانه‌ای به نقطه بحرانی تازه‌ای رسید.
رهبران ترکیه به رغم حمایت از مسلحین سوریه و برقراری ارتباطات صمیمانه با رهبران نظام سیاسی جدید، از فعالیت‌های اسرائیل در جنوب سوریه و تثبیت اشغالگری سرزمینی به شدت نگران هستند. نیرو‌های نظامی رژیم، بعد از سقوط دولت بشار اسد، تا حدود ۳۰ کیلومتر در جنوب دمشق پیشروی کرده اند و منطقه حائل غیرنظامی میان اسرائیل و سوریه ایجاد کردند. نیرو‌های اسرائیل همچنین پایگاه استراتژیک جبل الشیخ را اشغال نمودند و تل آویو قصد دارد تعداد شهرک‌ها خود را در بلندی‌های جولان دو برابر کند.
اگرچه رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ امیدوار است و بر این تصور است که در این دوره، روابط ترکیه و آمریکا بهبود خواهد یافت و بدین ترتیب زمینه برای تحقق بخشیدن به سیاست‌های توسعه طلبانه منطقه‌ای ترکیه فراهم‌تر خواهد شد؛ اما او خوب می‌دانند که به رغم عدم پذیرش اشغال بلندی‌های جولان توسط اسرائیل از سوی جامعه بین المللی، ایالات متحده در دوره ریاست جمهوری ترامپ در سال ۲۰۱۹، این اقدام را تأیید کرد؛ بنابراین در این دوره که به مراتب از دوره قبل با فضای بین المللی و منطقه‌ای حساس‌تر و بحرانی‌تر مواجه هستیم، احتمال اینکه ترامپ از سیاست‌های توسعه طلبی اسرائیل حمایت کند، به مراتب بیشتر است. به همین دلیل است که اردوغان، اخیراً در یکی از سخنرانی هایش «اشغال سرزمین‌های سوریه توسط اسرائیل را محکوم کرد و خواستار خروج نیرو‌های نظامی این کشور از خاک سوریه شد».
اگرچه ترکیه در طول سال‌های گذشته و به ویژه در طی ماه‌های اخیر حملات نظامی گسترده‌ای علیه گروه‌های کُردی انجام داد و اکنون کنترل بخشی از اراضی شمال سوریه را در دست دارد؛ اما به دلیل حضور نظامی اسرائیل در سوریه و برقراری ارتباطات با برخی از رهبران جریان‌های کُردی، آنکارا نگران تحرکات رژیم صهیونیستی علیه امنیت ملی ترکیه به ویژه در مناطق شرق و جنوب شرق است. به همین دلیل است که رهبران ترکیه در یک اقدامی حساس برانگیز، از «برادری ترک- کرد» سخن گفتند و پروژه «گشایش صلح کُردی» را بار دیگر به مدار نخست سپهر سیاسی ترکیه بازگرداندند. ترکیه امیداور است با برقراری صلح با پ ک ک و خلع سلاح نیرو‌های کردی در ترکیه و منطقه، دغدغه و نگرانی امنیتی از جانب گروه‏های نظامی کُردی، مرتفع خواهد شد. اگرچه این روند آشتی، با، اما و اگر‌های زیادی مواجه است، اما به جهت ضرورت و نیاز دولت ترکیه به حمایت جریان‌های کردی داخل ترکیه از برقراری صلح در کشور و منطقه، احتمال موفقیت آن حداقل در بازه زمانی کوتاه مدت وجود دارد.
با این حال، اینکه پ ک ک تا چه اندازه از ظرفیت و قابلیت تأثیرگذاری و مدیریت جریان‌های کُردی داخل ترکیه و کشور‌های عراق و سوریه برخوردار است، مهم است؛ همچنین باید متذکر شد که نیرو‌های دموکراتیک سوریه (قسد) همچنان همپیمان اصلی نیرو‌های نظامی آمریکایی در سوریه هستند و احتمال اینکه این گروه‌ها از عبدالله اوجالان رهبر پ ک ک پیروی نکنند، وجود دارد. همچنین تحرکات و حمایت‌های رژیم صهیونیستی در خصوص عدم پیروی جریان‌های کردی سوریه از سوی گروه‌های کردی ترکیه وجود دارد.
در پایان باید خاطرنشان کرد اگرچه برخی کارشناسان بر این باورند سقوط دولت بشار اسد در واقع فرصتی برای برقراری ارتباط بیشتر میان ترکیه و اسرائیل فراهم کرده است چرا که هر دو کشور نسبت به این کشور نگرانی‌های سیاسی- امنیتی داشتند که هم اکنون مرتفع شده است؛ اما رهبران آنکارا همواره نگران سرایت بحران‌های منطقه به داخل خاک ترکیه هستند و از حمایت رژیم صهیونیستی از تشکیل کشور کردستان بزرگ و تجزیه سرزمینی کشورشان ترس دارند؛ بنابراین در تحولات سوریه نمی‌توان از عنوان «شریک» برای نوع سیاست ورزی‌های دو کشور ترکیه و اسرائیل نام برد؛ روند «رقابت» میان این دو کشور همچنان باقی است و به نظر می‌رسد در دوره ترامپ به مراتب تشدید و به مرحله «تنش» کشیده خواهد شد.