آغاز افول سلطه مالی آمریکا؟

چین به‌عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان، در اقدامی معنادار، دلار را از معاملات بورسی خود حذف کرد؛ گامی بلند در مسیر راهبردی «دلارزدایی» که در سال‌های اخیر به یکی از اصلی‌ترین پروژه‌های ژئوپلیتیکی این کشور تبدیل شده است. از فروش صدها میلیارد دلار اوراق خزانه آمریکا گرفته تا خرید گسترده طلا، گسترش تجارت با یوان، توسعه سیستم پرداخت CIPS و راه‌اندازی ارز دیجیتال eCNY، همگی بیانگر تلاش حساب‌شده چین برای ساختن نظمی نوین در مناسبات مالی جهان است؛ نظمی که دیگر بر محور دلار نمی‌چرخد. این تحولات صرفاً تصمیماتی فنی نیستند، بلکه بخشی از یک تغییر استراتژیک در معادلات جهانی‌اند. در جهانی که آمریکا با ابزار دلار کشورها را تحریم می‌کند، کشورهایی چون چین و روسیه با حرکت به‌سوی ارزهای مستقل، در حال بازتعریف نقش خود در اقتصاد بین‌الملل هستند. روی‌گردانی چین از اوراق دلاری و سرمایه‌گذاری در بازارهای اروپا، طلا و حتی اوراق قرضه داخلی، نشانه‌ای دیگر از کاهش اعتماد به دلار است؛ دلاری که حالا دیگر آن ثبات سابق را ندارد. جهان در آستانه نقشه جدیدی از جریان‌های مالی است که دلار، دیگر تنها فرمانروا نخواهد بود.

نویسنده :

دکتر توحید ورستان کارشناس مسائل اقتصاد سیاسی

کد خبر:

۲۶۱۱

اخیرا دولت چین به عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان تصمیم به حذف دلار از معاملات بورسی کرده که اقدامی مهم در راستای راهبرد حذف دلار از تجارت جهانی است. در سال‌های اخیر، کشور‌های عمدتا جنوب جهانی برای رهایی از تسلط دلار و تبدیل آن به ابزار فشار ایالات متحده، از سیاست‌های مختلفی برای دلارزدایی بهره گرفته‌اند که در این میان نقش چین به عنوان جدی ترینم رقیب اقتصادی و سیاسی واشنگتن از جایگاه ویژه برخوردار است.

تلاش‌های دلارزدایی چین از ملاحظات اقتصادی و ژئوپلیتیکی ناشی می‌شود. تسلط دلار آمریکا در تجارت جهانی اهرمی مهمی را برای ایالات متحده فراهم می‌کند تا تحریم‌هایی علیه کشور‌هایی که بر خلاف منافع ایالات متحده هستند، استفاده کند. این امر در مورد تحریم‌های اعمال شده علیه روسیه، ایران و ونزوئلا قابل مشاهده است.

ایالات متحده به ویژه به دلیل بازده نسبتاً بالای سرمایه‌گذاری در دلار و نقدینگی بی‌بدیل به دلیل عمق زیاد بازار ایالات متحده که حجم بالایی از معاملات دلار را بدون هیچ گونه نوسان قابل توجهی در نرخ ارز امکان‌پذیر می‌کند، از مزایای بسیاری برخوردار است. این امر در ترکیب با قدرت نظامی، آن را به باثبات‌ترین ارز در کل جهان تبدیل می‌کند. امروزه تقریبا همه تجارت جهان بر روی سیستم پرداخت آمریکایی (سوئیفت) اداره می‌شود که می‌تواند هر کشوری را با تحریم مسدود کند.

علاوه بر این، رویداد‌های اخیر مانند مسدود شدن ذخایر ارزی روسیه پس از شروع جنگ در اوکراین و بحران مالی جهانی در سال ۲۰۰۸ که ریشه در سیستم مالی ایالات متحده دارد، خطرات وابستگی به دلار را برای سایر اقتصاد‌ها آشکار کرد. با گسترش یوان، به صورت اسکناس یا ارز دیجیتال در تجارت و سرمایه گذاری، چین به دنبال ایجاد یک اکوسیستم مالی است که کمتر در معرض نوسانات اقتصاد ایالات متحده باشد.

مکانیسم‌های راهبردی چین

طبق گزارش اخیر انجمن دانشجویان چینی، پکن روند دلارزدایی را از طریق یک رویکرد جامع شامل ترویج تجارت یوآن، تنوع بخشیدن به ذخایر خود و ایجاد سیستم‌های مالی جایگزین، دنبال می‌کند. چین شدیدا در حال ترویج استفاده از یوان در سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) است که ۱۱ درصد از سهم جهانی FDI را تشکیل می‌دهد. چین از طریق قرارداد‌های تجاری با کشور‌های آفریقا، آسیا و آمریکای جنوبی، به ویژه کشور‌هایی که در ابتکار کمربند و جاده (BRI) شرکت دارند، در این راستا گام برمی‌دارد. برای تسهیل این امر، چین سیستم پرداخت بین بانکی فرامرزی (CIPS) را توسعه داده که می‌تواند مستقل از سیستم پیام‌رسانی سوئیفت عمل کند و در کشور‌هایی مانند روسیه و برزیل نیز پذیرفته شده است.

بین سال‌های ۲۰۲۱ تا اواسط سال ۲۰۲۳، چین ۳۰۰ میلیارد دلار اوراق قرضه خزانه‌داری و نمایندگی آمریکا را فروخت، و در مقابل برای تنوع بخشیدن به ذخایر ملی خود، ۲۲۴.۸۸ تن طلا در سال ۲۰۲۳ خریداری کرد. این کشور همچنین ۱۴۰ میلیارد دلار اوراق با سررسید فوق‌العاده با بازه ۳۰ تا ۵۰ساله برای تأمین مالی توسعه اقتصادی خود منتشر کرده و در نتیجه تلاش می‌کند تا پایه‌های اقتصادی خود را تقویت و در عین حال وابستگی به سیستم مالی ایالات متحده را کاهش دهد.

همچنین، چین با معرفی ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC)، eCNY، برای پرداخت‌های بین‌المللی گام‌های مهمی در کاهش زمان و هزینه تراکنش‌های فرامرزی برداشته است. این ارز دیجیتال توسط بانک‌ها و مؤسسات مالی بزرگ برای تسهیل تراکنش‌های بزرگ مانند پرداخت‌ها برای محموله‌های قابل توجه کالا یا تأسیس، استفاده می‌شود.

یکی از کاربرد‌های قابل توجه CBDC در تسویه حساب‌های تجاری بین هنگ کنگ و چین است که قبلاً به چند روز نیاز داشت و چندین واسطه در آن شرکت داشتند، با eCNY این تراکنش‌ها اکنون در عرض چند ثانیه تکمیل می‌شوند و پتانسیل آن را برای متحول کردن تجارت بین المللی و افزایش استفاده از یوان نشان می‌دهد.

اکنون نیز حذف دلار از معاملات بورس می‌تواند یوآن را جایگزین آن کند و با توجه سهم مهم چین در اینن معاملات، گام مهمی در راستای راهبرد دلارزدایی محسوب می‌شود. هرچند باوجود جایگاه دلار در تجارت جهانی و ذخایر ارز بانک مرکزی، این امر تاثیر کوتاه مدت نداشته باشد، اما می‌تواند انگیزه جدیدی برای کشور‌های همسو در جنوب جهان باشد.

روی گردانی از اوراق قرضه دلاری

در بحبوحه تشدید تنش‌های ژئوپلیتیکی و جنگ تجاری که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا علیه چین جرقه زده است، اقتصاد جهان به شدت پیامد‌های مالی این رویداد را ارزیابی میکند که یکی از آنها حذف دلار از معاملات بورس چین است. در این راستا و براساس داده‌های مقامات چینی، تمایل به بازار‌های اروپایی و آسیایی به دلیل کاهش قابل توجه سهم دلار آمریکا در سبد سرمایه‌گذاری چینی ها، ثبت شده است.

به باور کارشناسان، این حرکت‌ها صرفاً واکنش‌های موقتی نیستند، بلکه یک تغییر استراتژیک در جهت‌گیری سرمایه‌گذاران چینی هستند که اکنون به دنبال جایگزین‌های امن‌تر و پایدارتر هستند. ز یرا تردید‌ها در مورد آینده اقتصاد ایالات متحده و سیاست‌های حمایت‌گرایانه دولت ترامپ به شدت افزایش یافته است.

از همین روی، سرمایه‌گذاران چینی شروع به خرید اوراق قرضه اروپایی و ژاپنی و همچنین طلا به عنوان دارایی‌های جایگزین کرده‌اند. این دارایی‌ها در زمان نوسانات جهانی نسبت به اوراق قرضه ایالات متحده، به ویژه با توجه به تنش‌های تجاری و مالی که به وجهه دلار لطمه زده، نسبتا امن‌تر به حساب می‌آیند.

چین به عنوان دومین دارنده خارجی اوراق قرضه ایالات متحده، به کانون اصلی بحث و تحلیل در بازار‌های مالی جهانی تبدیل شده است. گمانه زنی‌ها در این مورد افزایش یافته که چین احتمالا با کاهش دارایی‌های خود یا توقف خرید، نقش مهمی در آشفتگی اخیر در بازار اوراق قرضه ایالات متحده داشته باشد. در میان این نوسانات، علاقه چین به سمت بازار‌هایی مانند اوراق قرضه آلمان و بازار‌های مالی اسپانیا و ایتالیا تغییر کرده است.

به موازات آن، بازار اوراق قرضه چین شاهد رشد قابل توجه در سرمایه‌گذاری خارجی بوده است، به طوری که موسسات خارجی دارایی اوراق قرضه داخلی چین را در ماه‌های اخیر دو برابر کرده و به بیش از ۲۷۰ میلیارد یوان (حدود ۳۷ میلیارد دلار) رسیده است.

طبق گزارش بانک خلق چین، دارایی‌های نهادی خارجی اوراق قرضه چینی تا ۱۵ آوریل به ۴.۵ تریلیون یوان رسید. اگرچه دارایی‌های خارجی هنوز تنها ۲.۴ درصد از کل بازار اوراق قرضه چینی به ارزش ۲۵ تریلیون دلار را تشکیل می‌دهند، اما این ارقام نشان دهنده پتانسیل رشد فوق العاده در این بخش امیدوارکننده است.

در مجموع، تغییر سرمایه‌گذاری چین از اوراق قرضه ایالات متحده صرفاً یک واکنش موقت نیست، بلکه یک جهت استراتژیک است که نشان دهنده تغییر در تعادل اعتماد جهانی است. آنچه امروز شاهد آن هستیم بازتاب مستقیم از دست دادن اعتماد به سیاست‌های بی‌ثبات آمریکا و آغاز سرمایه‌گذاران بزرگی مانند چین است که با در نظر گرفتن چالش‌های جدید در نظم جهانی، پرتفوی خود را به شیوه‌ای متنوع‌تر و واقعی‌تر بازسازی می‌کنند.

به باور کارشناسان، در مرحله بعدی احتمالا شاهد ترسیم مجدد نقشه جریان‌های مالی جهانی باشیم، زیرا شرایط کنونی پتانسیل کاهش تدریجی جایگاه دلار به عنوان ارز ذخیره غالب به نفع سایر ارز‌ها و بازار‌ها برخوردار هستند.

گزارش خطا

پسندها: 0

اشتراک گذاری

فیسبوک

سروش

واتس‌اپ

لینکداین

توییتر

تلگرام

برچسب ها: