اهداف راهبردی سفر عراقچی به لبنان و مصر

نویسنده: مصطفی علیجانزاده

سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران، در روز‌های اخیر سفر‌های دیپلماتیک مهمی به قاهره و بیروت انجام داد. این سفر‌ها در شرایطی صورت گرفت که دور جدید مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در حال آغاز است و تحولات منطقه‌ای، به‌ویژه در غزه و لبنان، در اوج تنش قرار دارد. این تحرکات دیپلماتیک را می‌توان در چارچوب راهبرد کلان ایران برای تقویت روابط منطقه‌ای، مدیریت بحران‌های جاری و ارسال پیام‌های استراتژیک به بازیگران بین‌المللی تحلیل کرد.

عراقچی در قاهره با عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر، و بدر عبدالعاطی، وزیر خارجه این کشور، دیدار کرد. موضوعات اصلی گفت‌و‌گو‌ها شامل روابط دوجانبه، تحولات غزه، ثبات سوریه و لبنان، امنیت دریای سرخ و مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا بود.

اهداف ایران از این دیدارها

۱. تقویت نقش مصر به عنوان میانجی:

مصر، به رغم روابط محدود با ایران، همواره نقشی کلیدی در میانجی‌گری‌های منطقه‌ای داشته است. با توجه به نزدیکی قاهره به واشنگتن، این دیدار می‌تواند سیگنالی به آمریکا مبنی بر تمایل تهران برای کاهش تنش‌ها از طریق کانال‌های غیرمستقیم باشد.

۲. هماهنگی در مسائل امنیتی:

همکاری در زمینه امنیت دریای سرخ و مقابله با تهدیدات مشترک، از جمله اهداف این مذاکرات بود.

۳. کاهش فشار‌های بین‌المللی:

با توجه به گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته‌ای ایران، تهران می‌خواهد از طریق دیپلماسی فعال فضای مذاکرات را تعدیل کند. دیدار عراقچی با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در قاهره نشان‌دهنده چند نکته کلیدی است:

تلاش برای کاهش تنش با آژانس

ایران با انتخاب یک محل بی‌طرف مانند قاهره، نشان داد که به دنبال فضایی کم‌تنش‌تر برای گفت‌و‌گو با آژانس است.

این اقدام می‌تواند به کاهش ابهامات درباره برنامه هسته‌ای ایران و جلوگیری از صدور قطعنامه‌های جدید علیه تهران کمک کند.

واکنش به گزارش منفی آژانس

آژانس اخیراً از افزایش غنی‌سازی ۶۰ درصدی ایران ابراز نگرانی کرده بود. این دیدار نشان داد که ایران همچنان به تعامل با آژانس تمایل دارد، اما در عین حال، حاضر به پذیرش فشار‌های یک‌جانبه نیست.

سفر عراقچی به لبنان در شرایطی انجام شد که این کشور پس از جنگ اخیر با اسرائیل، شهادت سیدحسن نصرالله و تغییرات سیاسی داخلی، در وضعیت حساسی قرار دارد.

اهداف سفر عراقچی به لبنان

۱. حفظ ارتباط با حزب‌الله:

با فشار‌های غرب برای خلع سلاح حزب‌الله، ایران می‌خواهد از کاهش نفوذ خود در لبنان جلوگیری کند. دیدار با مقامات لبنانی نشان‌دهنده تلاش تهران برای تقویت روابط با دولت جدید و جلوگیری از انزوای متحدانش است.

۲. بازسازی لبنان و همکاری‌های اقتصادی:

اروپا و آمریکا مشارکت در بازسازی لبنان را به کاهش نفوذ ایران و حزب‌الله مشروط کرده‌اند. ایران با تأکید بر کمک‌های اقتصادی، می‌خواهد جایگاه خود را به عنوان یک حامی مهم لبنان حفظ کند.

۳. ارسال پیام به اسرائیل و آمریکا:

این سفر نشان داد که ایران همچنان از محور مقاومت حمایت می‌کند و حاضر به عقب‌نشینی در برابر فشار‌های خارجی نیست.

این سفر‌های دیپلماتیک چند پیام کلیدی به همراه داشت:

۱. به آمریکا و اروپا:

ایران آماده مذاکره است، اما در عین حال، خطوط قرمز خود را حفظ خواهد کرد. دیپلماسی فعال ایران نشان می‌دهد که تهران به دنبال انزوای بین‌المللی نیست و از ابزار‌های گفت‌و‌گو برای پیشبرد اهداف خود استفاده می‌کند.

۲. به متحدان منطقه‌ای:

ایران از متحدان خود در لبنان، عراق و یمن حمایت می‌کند و به دنبال حفظ نفوذ خود در منطقه است.

۳. به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی:

تهران به تعهدات خود پایبند است، اما گزارش‌های یک‌جانبه و فشار‌های سیاسی را نمی‌پذیرد.

نتیجه‌گیری

سفر‌های اخیر عراقچی به مصر و لبنان بخشی از یک راهبرد پیچیده دیپلماتیک است که سه هدف اصلی را دنبال می‌کند:

۱. کاهش تنش‌ها با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و جلوگیری از تشدید فشار‌های بین‌المللی.

۲. تقویت روابط با متحدان منطقه‌ای و جلوگیری از انزوای ایران در تحولات خاورمیانه.

۳. ارسال پیام‌های قاطع به آمریکا و متحدانش مبنی بر اینکه ایران از منافع ملی خود عقب‌نشینی نخواهد کرد.

در آستانه دور جدید مذاکرات هسته‌ای، این دیپلماسی فعال نشان می‌دهد که ایران به دنبال ترکیبی از تعامل و مقاومت است تا هم از فشار‌های خارجی بکاهد و هم جایگاه خود را به عنوان یک بازیگر کلیدی در خاورمیانه حفظ کند. موفقیت یا شکست این استراتژی، تأثیر مستقیمی بر آینده مذاکرات و توازن قدرت در منطقه خواهد داشت.