از جولان تا سویدا، اهداف پنهان حملات نتانیاهو به سوریه

۱️⃣ اهداف سه‌گانه نتانیاهو در حمله به سوریه

اسرائیل با بمباران گسترده سوریه، سه هدف راهبردی را همزمان دنبال می‌کند: نخست، تحکیم کنترل بر جولان و مناطق دروزی‌نشین سویدا تحت پوشش "حمایت امنیتی" که در واقع ایجاد منطقه حائل ضد بازگشت نفوذ ایران است؛ دوم، انحراف افکار عمومی از بحران‌های داخلی نتانیاهو شامل محاکمه‌های فساد و بن‌بست نظامی در غزه، با ارائه تصویر دفاعی از این عملیات؛ و سوم، توجیه خروج تدریجی نیرو‌ها از غزه بدون پذیرش شکست، از طریق انتقال بحران به جبهه جدید. این سه محور، ماهیت تاکتیکی-امنیتی حملات را شکل می‌دهد.

۲️⃣مدل ایده‌آل اسرائیل برای سوریه جدید

نتانیاهو حکومت جولانی (احمد الشرع) را فرصتی تاریخی برای تحقق مدل مطلوب خود می‌داند: سوریه‌ای ضعیف، غیرمتمرکز و وابسته به غرب که با تجزیه قومی به‌ویژه در سویدا، فاقد توان بازسازی قدرت مرکزی باشد. اسرائیل با نابودی ۹۰٪ ظرفیت نظامی سوریه و تبدیل جنوب به منطقه حائل، زمینه را برای کشوری فراهم کرده که جولانی پیشتر در مذاکرات محرمانه باکو، آمادگی خود برای عادی‌سازی روابط، به رسمیت‌شناسی حاکمیت اسرائیل بر جولان و قطع پیوند با محور مقاومت را نشان داده است.

۳️⃣ سناریو‌های آینده روابط سوریه و اسرائیل

آینده روابط به دو مسیر تقسیم می‌شود: در صورت تثبیت حکومت جولانی و موفقیت مذاکرات باکو، عادی‌سازی محدود روابط با مشروطیت‌هایی، چون استقرار ناظران بین‌المللی در سویدا محتمل است؛ اما با توجه به شکنندگی حکومت جدید، ضعف نظامی عمیق و احتمال بازگشت نفوذ منطقه‌ای بازیگران مخالف، سناریوی تداوم درگیری‌ها و حملات اسرائیل برای حفظ منطقه حائل جنوبی همچنان گزینه غالب به شمار می‌رود.

۴️⃣ترکیه؛ فرصت‌طلبی در لفافه میانجی‌گری

ترکیه در مذاکرات باکو نقشی دوگانه ایفا می‌کند: از یک سو با محدود کردن پرواز‌ها به سوریه و پرهیز از محکومیت صریح حملات اسرائیل، همکاری تاکتیکی با تل‌آویو را نشان می‌دهد؛ از سوی دیگر با تمرکز بر حفظ نفوذ در شمال سوریه از طریق شبه‌نظامیان وابسته و مهار کردها، منافع خود را بدون درگیری مستقیم با محور مقاومت پیش می‌برد. این موضع تنها در صورت حمله اسرائیل به متحدان ترکیه در سوریه ممکن است به واکنش سخت تبدیل شود.

۵️⃣طرح کلان اسرائیل؛ از تجزیه سوریه تا هدف‌گیری عراق

استراتژی منطقه‌ای اسرائیل اجرای گام‌به‌گام "طرح یینون" است که تجزیه سوریه به دولت‌های قومی-مذهبی ضعیف (علوی، سنی، دروزی) نخستین گام آن محسوب می‌شود. عراق به دلیل ضعف ساختاری پس از خروج آمریکا، حضور گروه‌های مستقل شیعه مانند حشد الشعبی و موقعیت جغرافیایی، هدف بعدی برای ایجاد "حلقه امنیتی" پیرامونی است. تسلط بر منابع آبی رود اردن و ذخایر گاز مدیترانه نیز بخشی از این نقشه بزرگ است.

۶️⃣پیش‌بینی روند تحولات و ریسک‌های پیش‌رو

در افق کوتاه‌مدت (۶–۱۲ ماه)، حملات اسرائیل برای تحمیل توافق امنیتی در جنوب سوریه و توسعه مذاکرات باکو ادامه خواهد یافت. در میان‌مدت (۲–۳ سال)، عادی‌سازی مشروط روابط با سوریه در کنار تشدید عملیات در عراق محتمل است. اما در بلندمدت، موفقیت این سناریو‌ها به شکنندگی حکومت جولانی، مقاومت ترکیه در برابر تجزیه کامل سوریه و امکان بازگشت نفوذ بازیگران منطقه‌ای مانند ایران وابسته است. هرگونه اختلال در این معادله، طرح هژمونی اسرائیل را با چالش جدی مواجه خواهد کرد.